معنی اصطلاح پامپ و دامپ و منظور از آن در بازار ارز دیجیتال چیست؟ نشانه های پامپ و دامپ رمز ارز چیست و آیا همیشه یک الگوی کلاهبرداری است؟
پامپ (Pump) و دامپ (Dump) روشی غیر قانونی در بازارهای مالی است و فقط به حوزه ارز دیجیتال محدود نمی‌شود. اما در حال حاضر با توجه به گسترش فضای آنلاین و مخصوصا رایج شدن ارزهای دیجیتال رمزنگاری شده، این روش در مقایسه با قبل نزد کلاهبرداران بسیار رایج‌تر شده است. متاسفانه نبود چارچوب مقررات و قوانین نظارتی برای حوزه کریپتوکارنسی سبب شده الگوی کلاهبرداری پامپ و دامپ ارزهای دیجیتال به شدت مورد توجه کلاهبرداران قرار بگیرد.
به دلیل وجود فضای دیجیتال، افراد به راحتی سرمایه خود را در این فضا قرار داده و معامله‌گری انجام می‌دهند. دیجیتالی شدن بسیاری از سرمایه‌گذاری‌ها محیط را برای ورود افراد کلاهبردار بسیار راحت‌تر از قبل کرده است. در حال حاضر به جرات می‌توان گفت بازار ارزهای دیجیتال را مستعدترین فضا برای فعالیت این افراد کلاهبردار مخصوصا با روش پامپ و دامپ ارز دیجیتال دانست.
این مقاله به شما کمک می‌کند الگوی پامپ و دامپ رمز ارز را از سرمایه گذاری‌های واقعی تشخیص بدهید و در دام کلاهبردارها قرار نگیرید. فراموش نکنید هر پروژه‌ای که نام ارز دیجیتال به آن نسب داده شده لزوما یک سرمایه گذاری سودآور نیست، بلکه با در نظر گرفتن شرایط کنونی و جو حاکم بر بازار، احتمال کلاهبرداری بودن یک پروژه از واقعی بودن آن بیشتر است!
روش پامپ و دامپ چیست؟
پامپ و دامپ زمانی اتفاق می‌افتد که گروهی از سرمایه گذاران دانه درشت، یک شرکت سرمایه گذاری یا به طور کلی فرد یا گروهی که دارای سرمایه زیادی هستند تصمیم می‌گیرند به طور مصنوعی و غیر واقعی قیمت یک کالا، ارز یا سهام را بالا ببرند. این افراد حجم زیادی از آن دارایی را از قبل خریداری کرده‌اند (مرحله انباشت،) و با بالا بردن قیمت سود هنگفتی به دست خواهند آورد. الگوی کلاهبرداری پامپ و دامپ در ارز دیجیتال نیز دقیقا همینطور است.
این افراد سودجو از ابزارهای مختلفی استفاده می‌کنند تا مردم را برای خرید دارایی مورد نظر خود متقاعد کنند. به محض این که قیمت آن افزایش یافت، آنها موجودی خود را در بالاترین قیمت به فروش می‌رسانند. با این کار سودهای بسیار بالایی به جیب خواهند زد، اما این اتفاق باعث افزایش قابل توجه عرضه در بازار می‌شود که نتیجه آن افت شدید قیمت ارز دیجیتال و در کل دارایی پامپ و دامپ شده است.
بعد از این اتفاق مردم ناآگاه و بی‌خبر از همه جا، که تحت تاثیر تبلیغات این ارز دیجیتال را خریداری کرده‌اند، شاهد آب شدن سرمایه خود خواهند بود. ترس بر این افراد غلبه کرده و آنها هم دست به فروش دارایی خود، اما به قیمتی بسیار پایین‌تر از قیمت خرید، می‌زنند. این اتفاق فشار فروش و مقدار عرضه را بیشتر می‌کند که نتیجه‌ای به جز کاهش شدیدتر قیمت رمز ارز پامپ و دامپ شده ندارد. پس از آن، دارایی مورد نظر به حال خود رها شده و حجم خرید و فروش آن به شدت کاهش پیدا می‌کند. حتی ممکن است دیگر هیچ خریداری برای آن وجود نداشته باشد و همه در موقعیت فروش قرار بگیرند.
اما در این الگوی کلاهبرداری پامپ و دامپ دقیقا به چه معنا است؟ به بالا رفتن مصنوعی قیمت توسط افراد کلاهبردار پامپ و به ریزش قیمت پس از خروج آنها دامپ گفته می‌شود.
کدام بازارها مستعد دامپ و پامپ هستند؟
پامپ و دامپ معمولا در بازارهایی با عمق کم اتفاق می‌افتد. دارایی‌های که ارزش بازار (مارکت کپ، مجموع سرمایه در گردش) آنها پایین است بیشتر در معرض خطر قرار دارند. به همین دلیل یک یا چند کلاهبردار نمی‌توانند بازار بیت کوین، اتریوم، کاردانو و دیگر رمز ارزهای دارای میلیاردها دلار سرمایه در گردش را پامپ و دامپ کنند و این کار فقط از عهده نهنگ‌ها و صرافی‌های دانه درشت کریپتو ساخته است.
با وجود رسیدن ارزش کل بازار کریپتوکارنسی به بالای 2 تریلیون دلار، هنوز در مقایسه با سایر بازارهای مالی جهانی مارکت کپ بسیار پایین‌تری دارد. به همین دلیل حتی بیت کوین با سرمایه در گردش بالای یک تریلیون دلار نیز توسط نهنگ‌های آن، افراد دارای مقدار زیادی از این ارز دیجیتال، درگیر نوسانات قیمت شدید می‌شود. البته این اتفاقی مرسوم است و به عنوان یک فعال بازار کریپتوکارنسی باید به آن عادت کرده باشید. به همین دلیل این رفتار نهنگ‌های برخلاف پامپ دامپ ارز دیجیتال توسط کلاهبرداران «فروش در سقف و خرید در کف» خطاب می‌شود.
روی هم رفته بازارهای با سرمایه در گردش پایین بیشتر در معرض خطر پامپ و دامپ قرار دارند. به همین دلیل کلاهبرداران اغلب سراغ ارزهای دیجیتال دارای مارکت کپ پایین می‌روند؛ هر چه مارکت کپ یک ارز دیجیتال و حجم خرید و فروش در آن کمتر باشد، جمع‌آوری حجم انبوهی از کوین‌ها یا توکن‌های آن از بازار بیشتر قیمت را تحت تاثیر قرار می‌دهد. یک معیار تاثیرگذار دیگر قیمت هر واحد است که البته در مقایسه با سرمایه در گردش تاثیر کمتری در موفقیت پامپ و دامپ یک ارز دیجیتال توسط کلاهبرداران دارد. مثلا در مارکت کریپتوکارنسی، توکنی با قیمت کمتر از 1 سنت در مقایسه با توکنی با قیمت بالای 20 دلار بیشتر در معرض تاثیرپذیری از پامپ و دامپ قرار دارد.
یک نکته بسیار مهم دیگر توجه به اعتبار یک دارایی (در این مطلب منظور یک ارز دیجیتال) است. کلاهبرداران در بیشتر مواقع به جای تمرکز روی یک رمز ارز از قبل موجود (با سرمایه در گردش پایین) خود یک توکن (ارز دیجیتال فاقد بلاک چین اختصاصی که بسیار راحت ایجاد می‌شود) درست می‌کنند. کل عرضه این توکن در اختیار سازنده است، پس طبیعی است به سادگی آب خوردن قادر به پامپ و دامپ کردن این ارز دیجیتال باشد.
کلاهبرداران چطور الگوی پامپ و دامپ را اجرا می‌کنند؟
افراد سودجو پس از انتخاب بازار مورد نظر خود، شروع به تبلیغات گسترده روی دارایی مورد نظر (در اینجا یک ارز دیجیتال) می‌کنند. همانطور که در بالا گفتیم این رمز ارز هدف پامپ و دامپ ممکن است یک ارز دیجیتال از قبل موجود در بازار (با سرمایه در گردش پایین) یا یک توکن ساخته شده به دست خود کلاهبرداران باشد.
تبلیغات پیرامون طرح مثلا سرمایه گذاری آنها به طور طبیعی بسیار اغواکننده و گول‌زننده است. جمله‌هایی مشابه این که «این دارایی زیرخاکی بازار است» (ما آن را زودتر از بقیه پیدا کرده‌ایم و به زودی رشد خواهد کرد)، «دیگر فرصتی باقی نمانده است»، «اگر سرمایه گذاری زودهنگام در بیت کوین و اتریوم را از دست داده‌اید اکنون وقت جبران است»، «قیمت این ارز دیجیتال به زودی پرواز خواهد کرد» و دیگر موارد گول‌زننده که به مخاطب حس فومو (ترس از دست دادن یک فرصت بزرگ) می‌دهند در تبلیغات پروژه‌های هدف یک الگوی پامپ و دامپ شنیده می‌شود. با این تبلیغات جذاب بسیاری از افراد ناآگاه، به امید سود نجومی، وارد بازار می‌شوند.
درگیر اینفلوئنسر بازار نشوید!
در گذشته این تبلیغات به صورت تلفنی یا ایمیل انجام می‌شد، اما با گسترش شبکه‌های اجتماعی کار بسیار راحت‌تر از قبل شده است. از طرفی امروز با بحث اینفلوئنسر مارکتینگ روبه‌رو هستیم که کار را باز هم برای کلاهبرداران راحت‌تر می‌کند. دو حالت وجود دارد؛ در حالت اول کلاهبردار خود یک چهره شناخته شده در شبکه‌های اجتماعی است و مخاطبانش را ترغیب به خرید ارز دیجیتال مورد نظرش می‌کند. در حالت دوم فرد سودجو با پیشنهادهای مالی اغواکننده سایر افراد سرشناس، از بازیگر و خواننده گرفته تا ورزشکار و طنزپرداز، را به تبلیغ برای پروژه خود دعوت می‌کند. در این حالت، فرد دوم ممکن است نسبت به کلاهبرداری تبلیغ‌کننده و کلاهبردار در حال پامپ و دامپ بی‌خبر باشد یا این که با وجود آگاهی نسبت به واقعیت تصمیم بگیرد با مجری اصلی هم‌دست شود.
نسبت به هر دو حالت باید مراقب بود. متاسفانه امروز در شبکه‌های اجتماعی شاهد این هستیم که افرادی با معرفی خود به عنوان کارآفرین، سخنران انگیزشی، مشاور کسب و کار یا مخصوصا متخصص حوزه ارز دیجیتال عده‌ای دنبال‌کننده برای خود دست و پا و سپس از این جمعیت برای اهداف شوم استفاده می‌کنند. فراموش نکنید ممکن است یک فرد حتی از سال‌ها قبل از ظهور بیت کوین در سال 2009 (مد‌ت‌ها قبل از مرسوم شدن روش پامپ و دامپ ارز دیجیتال برای کلاهبرداری) یک چهره شناخته شده بوده باشد، اما ملاک حال افراد است! پس لزوما هر چیزی که یک اینفلوئنسر هر چند به ظاهر معتبر تبلیغ می‌کند معتبر نیست.
از طرفی، هر فردی که چند ویدیوی آموزشی در ارتباط با نحوه کار کردن کیف پول‌ها، آموزش استفاده از صرافی‌ها و توضیحاتی ابتدایی درباره تحلیل تکنیکال منتشر می‌کند لزوما یک متخصص حوزه ارز دیجیتال و فردی معتبر برای الگوبرداری سبک سرمایه گذاری نیست. از قضا ممکن است این فرد در حساب کاربری شبکه‌های اجتماعی خود تصاویری از سبک زندگی لوکس نظیر رانندگی پشت اتومبیل‌های گران قیمت قرار بدهد، اما همچنان این موضوع نیز دال بر موفقیت او با فعالیت در فضای رمز ارزها نیست! ممکن است این اموال اجاره‌ای بوده یا قبلا با پامپ و دامپ یک ارز دیجیتال دیگر تهیه شده باشند!
دسته‌ای از اینفلوئنسرها نیز درگیر مادیات شده و بدون توجه به کاربرانی که به آنها ایمان پیدا کرده‌اند، هر چیزی را با دریافت پول تبلیغ می‌کنند. چنین افرادی با شنیدن یک تعرفه بالاتر نسبت به هزینه تبلیغات عادی دست رد به سینه سفارش‌دهنده نزده و ارز دیجیتال هدف پامپ و دامپ آنها را تبلیغ می‌کنند. این روش بیشتر مرسوم است، چرا که دیگر چهره‌ای از کلاهبردار منتشر نشده و او زیرپوستی به هدفش می‌رسد، در حالی که بعد از مشخص شدن کلاهبرداری بودن پروژه، اینفلوئنسر تبلیغ‌کننده باید از نظر وجدانی و البته قانونی پاسخگوی مردم باشد.
تبلیغات، تبلیغات و تبلیغات!
پس از تبلیغات گسترده، مردم زیادی جذب این پروژه شده و اقدام به خرید دارایی مورد نظر کلاهبردار می‌کنند. خرید گسترده توسط مردم باعث افزایش تقاضا در بازار می‌شود. از طرفی خود مجری پروژه الگوی پامپ و دامپ سرمایه قابل توجهی وارد بازار رمز ارز مورد نظر می‌کند یا اگر این توکن ساخت خودش باشد، حتی بدون سرمایه زیاد عرضه و قیمتش را دست‌کاری می‌کند. در نتیجه قیمت این ارز دیجیتال افزایش خواهد یافت.
وضعیت در مرحله پامپ بسیار خوب است؛ افرادی که وارد بازی شده‌اند هر روز شاهد بالا رفتن ارزش سرمایه گذاری خود هستند، به همین دلیل درگیر طمع می‌شوند و دست به کارهای خطرناکی نظیر فروش سایر دارایی‌های خود اعم از اتومبیل و مسکن برای خرید بیشتر ارز دیجیتال رو به رو شد می‌زنند. آنها همچنین این کار را به دیگران نیز پیشنهاد می‌کنند، چرا که کلاهبردار در تبلیغات به آنها گفته در صورت افزایش حجم خرید، قیمت‌ها بالاتر خواهد رفت که به نفع همه سرمایه گذاران است. در ادامه افراد تازه وارد بازار می‌شوند. چون فروشنده‌ای در بازار نیست و همه برای خرید و انباشت بیشتر طمع کرده‌اند، قیمت همینطور بالا خواهد رفت. ارزش هر واحد از ارز دیجیتال مورد نظر به سرعت بالاتر می‌رود و اصطلاحا قیمت پامپ می‌شود، تا قبل از این که حباب با دامپ منفجر شود.
زمانی که قیمت به اندازه کافی بالا رفت و کلاهبرداران به هدف خود رسیدند، ناگهان تمام دارایی خود را در بازار می‌فروشند. یکی از مهمترین عوامل تعیین‌کننده قیمت هر دارایی، از ارز دیجیتال و ارز فیات (مثل دلار و یورو) گرفته تا مسکن و خودرو، میزان عرضه و تقاضا است. وقتی تقاضا (برای خرید) از عرضه (برای فروش) بیشتر است، قیمت در یک روند صعودی قرار می‌گیرد. اما وقتی عرضه ناگهان افزایش پیدا می‌کند، روند نزولی شروع خواهد شد.
تصمیم کلاهبردار در انتهای الگوی پامپ و دامپ ارز دیجیتال برای اصطلاحا خروج از بازار باعث افزایش ناگهانی عرضه شده و قیمت کاهش شدیدی پیدا می‌کند. این ریزش قیمت سرمایه گذاران خوشحال و سرمست را نگران می‌کند، به طوری که اقدام به پنیک سل (Panic Sell) یا فروش از روی ترس می‌کنند. وحشت از دست دادن سود یا از آن بدتر فرو رفتن در ضرر به جان سرمایه گذاران افتاده و آنها هم دارایی خود را به فروش می‌رسانند. تجمیع فشار فروش مجری الگوی پامپ و دامپ رمز ارز و همچنین سرمایه گذاران عادی باعث می‌شود قیمت ناگهان ریزش کند. به این ریزش شدید قیمت، دامپ گفته می‌شود.
چطور پامپ و دامپ را در بازار ارز دیجیتال تشخیص بدهیم؟
کلید اصلی شناسایی یک طرح پامپ و دامپ این است که در مورد پروژه‌ها و ارزهای دیجیتالی که توسط افراد ناشناس و حتی افراد شناخته شده با میلیون‌ها فالوور در اینستاگرام یا دیگر شبکه‌های اجتماعی معرفی می‌شوند، وسواس بیشتری داشته باشید. تحقیق بیشتر در مورد رمز ارز تبلیغ شده توسط آنها انجام بدهید و از افراد کارشناس راهنمایی بگیرید.
در بازار ارزهای دیجیتال هر زمان با تبلیغاتی روبه‌رو شدید که به نظر جذاب می‌آید، لحظه‌ای وعده‌های جذاب آن را کنار بگذارید و رزومه تیم پشت پروژه را مطالعه کنید. سعی کنید با ذهنی عاری از طمع تصمیم بگیرید! ببینید این تیم در گذشته چه کاره بوده‌اند و سرنوشت پروژه‌های قبلی آنها چه شده است؟ آیا آنها طبل توخالی هستند یا واقعا چیزی برای ارائه دارند؟ اگر تمام پروژه‌های قبلی آنها نیمه کاره رها شده، چه تضمینی وجود دارد که این پروژه نیز به سرنوشت مشابهی دچار نشود و کاربران را با پامپ و دامپ یک ارز دیجیتال بیچار نکند! آنها، مخصوصا چهره‌های شناخته شده که نمی‌خواهند کاربران را بعد از یک پامپ و دامپ از دست بدهند، احتمالا از قبل تاکید می‌کنند که بازار رمز ارز با ریسک همراه است، اما برای موفقیت باید این ریسک را به جان خرید! در نهایت نیز جملاتی نظیر «شکست پلی برای پیروزی است» به خورد بازندگان این سرمایه گذاری داده می‌شود تا برای ادامه راه و مخصوصا شرکت در الگوهای پامپ و دامپ بعدی با هدف جبران ضرر کنونی ترغیب شوند.
به حساب توئیتر این افراد مراجعه و کامنت‌ها را مطالعه کنید. ببینید سایر افراد در مورد آنها چه می‌گویند. اگر دیدید سایر افراد معتقدند که این پروژه یک روش پامپ و دامپ خواهد بود، با وسواس بسیار بیشتری سرمایه گذاری کنید. برای سرمایه و زمان خود ارزش قائل باشید! از طرفی دیگر این فقط یک معیار است و نباید به آن بسنده کرد. برخی کلاهبرداران به اندازه‌ای سرمایه برای الگوی پامپ و دامپ خود دارند که بخشی از آن را به استخدام کامنت‌نویس (بدون شک به نفع خود) در شبکه‌های اجتماعی اختصاص می‌دهند!
قدم بعدی در شناسایی روش پامپ و دامپ بررسی فنی پروژه است. با استفاده از روش‌های تحلیل فاندامنتال ارزش پروژه را بررسی کنید و با استفاده از شاخص‌های اقتصادی معتبر ارزش پروژه در آینده را تخمین بزنید. تحلیل بنیادی یا فاندامنتال به طور کلی مشخص می‌کند ارزش کنونی یک دارایی چقدر با ارزش واقعی آن فاصله دارد. اگر قیمت کنونی بسیار پایین‌تر از ارزش واقعی است، با خیالی آسوده روی ارز دیجیتال مورد نظر سرمایه گذاری کنید. ما نمی‌خواهیم به خیال پامپ و دامپ بودن تمام پروژه‌ها فرصت‌های خوب را از دست بدهید! اما اگر ملاحظه کردید که ارزش واقعی رمز ارز در حال پروموت برابر یا مخصوصا پایین‌تر از قیمت فعلی آن است، سراغ پروژه دیگری بروید و کاری به تبلیغات و حواشی نداشته باشید. در نظر داشته باشید تحلیل فاندامنتال کار پیچیده‌ای است و به ورق زدن سریع صفحه‌های یک وایت پیپر پرزرق و برق محدود نمی‌شود. پس در صورت نداشتن دانش کافی از دیگران کمک بگیرید.
نکته سوم در شناسایی یک پامپ و دامپ بررسی حجم معاملات است، هر چند کلاهبرداران حرفه‌ای آن را نیز به سادگی دست‌کاری می‌کنند. در حالت کلی حجم معاملات یکی از معیارهای مهمی است که در کنار دیگر عوامل باید برای تشخیص یک طرح پامپ و دامپ به آن توجه کنید.
حجم معاملات در تمامی پامپ و دامپ‌ها تقریبا مشابه است. حجم معاملات در ارز دیجیتال برای مدت زیادی نزدیک به صفر یا بسیار پایین است. وقتی حجم معاملات در گذشته را بررسی می‌کنید متوجه خواهید شد که روزانه تعداد بسیار کمی از افراد خرید و فروش انجام داده‌اند، اما به یکباره و با افزایش قیمت حجم معاملات نیز رشد بی سابقه‌ای را تجربه کرده است. حتما درباره علت این افزایش ناگهانی تحقیق کنید. نمی‌توان چنین اتفاقی را لزوما به درگیر شدن پروژه در یک الگوی کلاهبرداری پامپ و دامپ نسبت داد. شاید فرد یا شرکتی مطرح در آن سرمایه گذاری کرده است که خود یک سیگنال مثبت و اطمینان‌بخش است.
گاهی اوقات خبر همکاری با یک شرکت یا پروژه بزرگ دیگری باعث این اقبال سرمایه گذاران شده، در غیر این صورت مطمئن باشید که با یک طرح پامپ و دامپ ارز دیجیتال سر و کار دارید و باید از سرمایه گذاری روی آن اجتناب کنید.
منبع : وال هالا کریپتو
