NFT یا توکن غیر مثلی یا توکن غیر قابل معاوضه
توکنها ارزهای دیجیتالی هستند که بلاک چین مستقل ندارند و برای کاربردهای خاصی ساخته میشوند. مثلا در قراردادهای هوشمند خانه، زمین، پول، طلا یا هر چیز دیگری میتواند به یک توکن خاص تبدیل شود. به این ترتیب امکان اینکه در فرایندهای دیجیتال از آنها استفاده شود فراهم میگردد. در این مقاله قصد داریم شما را با نوع خاصی از توکنها یعنی NFT یا توکن غیر مثلی آشنا کنیم.
توکن غیر قابل معاوضه چیست؟
قبل از اینکه بخواهیم وارد دنیای دیجیتال شویم، خالی از لطف نیست که چند مثال در دنیای فیزیکی را بررسی کنیم. بعضی داراییها مانند پول دارایی مثلی یا قابل معاوضه به حساب میآیند. مثلا یک اسکناس 10 هزار تومانی با یک اسکناس 10 هزار تومانی دیگر قابل تعویض است و با هم فرقی ندارند. یک شمش 1 کیلوگرمی طلا با یک شمش یک کیلوگرمی طلا فرقی ندارد و قابل تعویض هستند.
اما داراییهایی نیز وجود دارند که غیر مثلی بوده و قابل تعویض نیستند. مثلا یک تابلو نقاشی مثل شب پر ستاره با یک تابلو نقاشی دیگر قابل تعویض نیستند زیرا هر کدام ویژگیهای منحصر به فرد خود را دارند. اگر بخواهیم بهتر به قضیه نگاه کنیم، قابل معاوضه بودن یا نبودن داراییها یک موضوع نسبی است. اجازه بدهید مثالی بزنم. شما یک اسکناس 10 تومانی به دوست خود میدهید و او بعدا یک اسکناس 10 هزار تومانی به شما پس میدهد، شاید این همان اسکناس قبلی نباشد اما اهمیتی هم ندارد. در اینجا اسکناس یک دارایی مثلی و قابل تعویض است.
حالا فرض کنید همان اسکناس را بازیگر محبوبتان امضا کرده است، دیگر ارزش اسکناس به 10 هزار تومانی بودن آن نیست به امضای روی آن است، شما حالا یک اسکناس منحصر به فرد دارید و این اسکناس قابل تعویض با هیچ اسکناس 10 هزار تومانی دیگری نیست.
تمام داراییهای فیزیکی میتوانند به توکنهایی در دنیای دیجیتال تبدیل شوند. با توجه به اینکه این داراییها قابل معاوضه هستند یا نه میتوانند NFT یا توکن غیر مثلی باشند یا نباشند. مثلا 1 بیت کوین با 1 بیت کوین دیگر فرقی ندارد پس دارایی مثلی است، اما بلیط کنسرت VIP با بلیط کنسرت معمولی فرق دارد و قابل معاوضه نیست پس یک دارای غیر مثلی به حساب میآید. در ادامه ویژگیهای توکنهای غیر مثلی را بیان خواهیم کرد.
ویژگیهای NFTها
منحصر به فرد و بی نظیر: هر کدام از این توکنها ویژگیهای خاص خود را دارند که در توکنهای دیگر دیده نمیشود. مثلا توکن یک قطعه موسیقی یا توکن یک اثر هنری، مانند همان اثر منحصر به فرد و خاص هستند. اطلاعاتی که در توکنهای مثلی ثبت میشود، ثابت بوده و نشانگر اصالت هر یک از آنهاست.
غیر قابل تقسیم: امکان خرید قسمتی از یک توکن NFT وجود ندارد. در صورتی که در رمزارزها شما میتوانید 0.1 بیت کوین بخرید. شما یا کل NFT یک آیتم و اثر هنری را خریداری میکنید یا هیچ چیز از آن را.
کمیاب بودن: جذابیت NFTها به کمیاب بودن آنهاست. توسعه دهندگان میتوانند هرچقدر که میخواهند از یک توکن ایجاد کنند اما کمیاب بودن آن باعث با ارزش بودن و جذابیت بیشتر آن میشود. اگر چند نمونه از تابلو مونالیزا وجود داشت هنوز اینقدر محبوب و جذاب به نظر میرسید؟
دارای اصالت و حفظ حق مالکیت: NFT یا توکن غیر مثلی بر بستر بلاک چین متکی است. متکی بودن به بلاکچین یعنی غیر قابل دستکاری بودن. یعنی اطلاعات هر توکن در بلاکچین ثبت شده و کسی نمیتواند آن را دستکاری کند. این اطلاعات شامل حق مالکیت نیز میشوند. وقتی حق مالکیت یک توکن NFT به شخصی تعلق گرفت در بلاکچین ثبت شده و کسی نمیتواند این حق را انکار و یا باطل نماید.
قابلیت انتقال و معامله: توکنهای غیر مثلی میتوانند به سادگی روی کیف پول دیجیتال ذخیره شده و در صرافی به فروش برسند. آیتمهای یک بازی، بلیط کنسرت، آثار هنری و … به سادگی میتوانند به پول واقعی تبدیل شوند.
کاربردهای توکنهای غیر قابل معاوضه
بازیها و کلکسیونی
در بازیهایی که به بلاکچین متکی هستند، میتوان آیتمهای مختلف مثل انواع زره، شمشیر، و … را به NFT یا توکن غیر مثلی تبدیل کرد و با فروش آنها پول واقعی به دست آورد. همانطور که قبلا گفته شد خاصیت منحصر به فرد و کمیاب بودن NFT یا توکن غیر مثلی باعث میشود تا نظر کلکسیونرها را به خود جلب کنند.
از محبوب ترین بازیهای میتوان Cryptokitties کرپتوکیتیز را نام برد که اولین پروژه مبتنی بر NFT بود. در این بازی گربههای دیجیتال به عنوان حیوان خانگی نگهداری میشوند و زاد و ولد میکنند. توکن این گربهها قابل فروش است. گربههایی که نژاد برتر داشته باشند کمیاب تر و با ارزش تر هستند.
بازیهای کارتی نیز در این زمینه جای خود را باز کرده اند، در این گونه بازیها کارتهای مختلف امتیاز و ارزشهای مختلفی دارند. هر کارت یک توکن NFT است که روی کیف پول کاربر ذخیره شده و میتوان آن را در صرافیهای ارزهای دیجیتال معامله کرد. مثلا در بازی Godsunchained بازیکنان با کارتهایی که دارند با سایر بازیکنان در سراسر دنیا مبارزه میکنند و با بازی مداوم و دریافت جایزهها میتوان کارتهای با ارزش تر و منحصر به فردی به دست آورد.
هنر دیجیتال
آثار هنری دیجیتال به توکن غیر مثلی تبدیل میشوند، حق مالکیت و حق کپی رایت آنها در بلاکچین ثبت میشود. دزدی آثار هنری دیجیتال که به NFT تبدیل شده اند تقریبا غیر ممکن است. میتوان این آثار هنری را خریداری کرد و به کیف پول خود انتقال داد. به این ترتیب واسطهها حذف خواهند شد و خالق اثر از فروش آن سود بیشتری به دست میآورد. پلتفرمهایی مانند SuperRare فضایی برای خرید و فروش و یا به حراج گذاشتن آثار هنری دیجیتال فراهم کرده است.
داراییها در دنیای واقعی و فیزیکی
هر دارایی که در دنیای واقعی وجود دارد را میتوانید به NFT تبدیل و به کیف پول خود منتقل کنید. خانه، زمین، ماشین و یا هر چیز دیگری میتواند به توکن غیر مثلی تبدیل شود و در کیف پول شما ذخیره گردد. البته با توجه به اینکه هنوز دولتها حمایت یا عدم حمایت خود از این پروژهها و طرحها را اعلام نکرده اند، انتظار نمیرود که تا چندین سال آینده در این خصوص شاهد تغییرات خاصی باشیم.
داراییهای دیجیتال
شما میتوانید همانگونه که در دنیای واقعی مالکیت یک سری چیزها را دارید در دنیای دیجیتال هم زمین، لباس، خانه و … داشته باشید. Decentraland یک پروژه مبتنی بر بلاکچین اتریوم است که در آن میتوانید با رمز ارز بومی شبکه به نام مانا توکنهایی به نام LAND را خریداری کرده و صاحب زمینهای خود باشید. شما میتوانید بعدا این توکنها را در صرافیهای ارزهای دیجتال بفروشید. پروژه دیگری که مالکیت داراییهای دیجیتال را در اختیار کاربران قرار میدهند در خصوص فروش دامنه فعالیت دارند. شرکت ENS مالکیت دامنههای .ETH و شرکت Unstoppable Domains مالکیت دامنههای .crypto را به صورت توکنهای غیر مثلی به کاربران ارائه میدهد.
جمع بندی
NFTها داراییهای دیجیتال کمیاب، منحصر به فرد و جذابی هستند که میتوان آنها را در صرافیهای دیجیتال به فروش رساند و به پول واقعی تبدیل کرد. مانند برخی از پروژههای دیفای دروغ و کلاهبرداری در این پروژهها نیز وجود دارد. پس قبل از اینکه توکنی را خریداری کنید، در مورد پروژه تحقیقات کافی انجام دهید و از آینده و اهداف آن مطمئن باشید.
پروژههای مختلف و جذابی در حوزه NFT در حال رشد و توسعه هستند که اکثرا به خاطر قابلیتهای بسیار زیاد شبکه اتریوم، روی این شبکه اجرا میشوند. اما فعالیت و مشارکت در این پروژهها به دلیل بالا بودن هزینه تراکنش در شبکه موضوعی نیست که بتوان زیاد با امیدواری به آن نگاه کرد. شاید در آینده با کاهش هزینه تراکنشهای شبکه اتریوم، استقبال از این پروژه ها نیز افزایش پیدا کند. به طور کلی هم اکنون مشارکت در پروژه های مبتنی بر NFT بیشتر حالت سرگرمی و تفریح دارد تا سرمایه گذاری و کسب در آمد.