روزانه حجم زیادی از سرمایه‌های مردم در پلتفرم‌های مختلف بازار ارزهای دیجیتال مثل صرافی‌ها معامله می‌شود. می‌دانیم که قیمت دارایی‌های دیجیتال نوسان زیادی دارد و این عامل باعث افزایش ریسک فعالیت و سرمایه‌گذاری در دنیای رمزارز می‌شود. استیبل کوین‌ها به عنوان راه‌حلی برای کمک به ثبات معاملات و کم‌کردن نوسان جفت‌ارزهای معاملاتی به وجود آمده‌اند. تا قبل از این، همه‌چیز با بیت کوین مبادله می‌شد، یعنی تمام ارزهای دیجیتال مثل اتر، ریپل و غیره تنها با بیت کوین قابل معامله بودند. در چنین شرایطی، میزان نوسان نهایی، غیرقابل پیش‌بینی و انجام محاسبات سخت بود.
ساخت استیبل کوین‌ها یک ایده‌ی جالب و کاربردی بود که کمک زیادی به روند معاملات ارزهای دیجیتال کرده است. اما اینکه استیبل کوین دقیقاً چیست و قیمت آن چگونه تعیین می‌شود و چه انواعی دارد، مواردی است که در این مقاله می‌خواهیم راجع به آن‌ها صحبت کنیم. اگر به دنیای جذاب استیبل کوین‌ها علاقه دارید، این مطلب را با دقت و تا انتها مطالعه کنید تا با مزایا و معایب استیبل کوین ها آشنا شوید.
استیبل کوین چیست؟
استیبل کوین نوعی ارز دیجیتال است که ارزش‌گذاری آن بر اساس قیمت یک دارایی دیگر مثل دلار و پوند یا یک ارز دیجیتال دیگر تعیین می‌شود. بیشترین حجم معاملات روزانه در بازار رمزارز مربوط به استیبل کوین‌هاست.
«استیبل کوین» (Stablecoin) نوعی ارز دیجیتال است که ارزش‌گذاری آن بر اساس قیمت یک دارایی دیگر تعیین می‌شود. درست شبیه زمانی که پول کاغذی یا فیات (همان ارز رایج کشورها) توسط طلا و دیگر دارایی‌های ارزشمند پشتیبانی می‌شد، استیبل کوین‌ها نیز توسط یک دارایی ارزشمند پشتیبانی می‌شوند. این دارایی می‌تواند یک ارز فیات مثل دلار آمریکا یا یک ارز دیجیتال دیگر باشد. البته ناگفته نماند که نوع خاصی از استیبل کوین وجود دارد که می‌تواند بدون داشتن پشتوانه فعالیت کند که در انتهای مقاله به آن می‌پردازیم.
منظور از داشتن پشتوانه این است که مثلاً به ازای هر یک واحد استیبل کوین، یک دلار واقعی در جایی ذخیره می‌شود و به این ترتیب ارزش هر سکه همواره برابر یک دلار خواهد بود. البته این درصورتی است که استیبل کوین با نسبت ۱:۱ (بخوانید یک به یک) با پول فیات پشتیبانی شود.
از آنجایی که نوسان ارزهای فیات مثل دلار و یورو بسیار کمتر از ارزهای دیجیتال است، استیبل کوین‌ها به نوعی در نقش دلار یا یورو دیجیتال عمل می‌کنند و با کم‌کردن نوسان در یک سمت معاملات، باعث تسهیل محاسبات می‌شوند. این مسئله اهمیت زیادی برای کاربرها دارد به طوری که اگر به حجم معاملات روزانه‌ی ارزهای دیجیتال در سایت کوین‌مارکت‌کپ نگاه کنیم، مشاهده می‌شود که بیشترین حجم معاملات مربوط به استیبل کوین‌هاست. «تتر» (Tether) با نماد USDT به عنوان محبوب‌ترین استیبل کوین بازار، روزانه بیش از ۱۱۰ میلیارد دلار معامله می‌شود که دو برابر حجم معاملات پادشاه ارزهای دیجیتال یعنی بیت کوین است. در بین ۲۰ ارز بالای جدول، ۳ استیبل کوین وجود دارد که اولی تتر و دوتای دیگر «USD Coin» با نماد USDC و «Binance USD» با نماد BUSD هستند.
در ادامه به معرفی انواع استیبل کوین ها و ویژگی‌های آن‌ها می پردازیم.
انواع استیبل کوین
انواع استیبل کوین با توجه به پشتوانه‌شان به سه دسته تقسیم می‌شوند. این پشتوانه می‌تواند پول فیات، جواهراتی مثل طلا، الماس و… یا یک ارز دیجیتال باشد. در حالت اول، شبکه‌ی استیبل کوین به اجبار حالت متمرکز پیدا می‌کند و در حالت دوم، به علت داشتن یک پشتوانه‌ی غیرمتمرکز، استیبل کوین نیز ماهیت غیرمتمرکز پیدا می‌کند. مورد آخر هم کلاً بدون پشتوانه و براساس الگوریتم‌ها و «قرارداد هوشمند» (Smart Contract) کار می‌کند که آن‌ها را نیز توضیح خواهیم داد.
استیبل کوین با پشتوانه فیات
«استیبل کوین با پشتوانه فیات» (Fiat-Collateralized Stablecoin) همان‌طور که از نامش پیداست، با اعتبار و پشتوانه‌ی یک دارایی واقعی مثل ارز فیات ساخته می‌شود. در بیشتر مواقع این ارز پشتوانه، دلار است ولی می‌تواند هر ارز دیگری مثل یورو یا پوند هم باشد. برای تولید این نوع استیبل کوین به ازای هر تعداد سکه‌ی دیجیتال، با توجه به نسبت تبدیل (اکثراً ۱:۱ است) ارز فیات در یک حساب مشخص ذخیره شود. به عمل ارتباط دادن قیمت استیبل کوین به یک دارایی دیگر، «پِگینگ» (Pegging) گفته می‌شود.
البته در این روش، به جای ارز فیات از معادل دلاری دارایی‌های با‌ارزش دیگری مثل طلا و جواهرات هم می‌توان استفاده کرد. نکته‌ی مهم این است که مقدار و محل ذخیره‌ی پشتوانه‌ها مشخص و شفاف و قابل رصد باشند. از جمله استیبل کوین‌هایی که با پشتوانه‌ی فیات کار می‌کنند می‌توان تتر (USDT) و TrueUSD» (TUSD)» را نام برد.
استیبل کوین با پشتوانه‌ی فیات در واقع ساده‌ترین نوع استیبل کوین است و کاربرها به‌راحتی می‌توانند مفهوم آن را درک کرده و از آن استفاده کنند. قیمت هر کوین در این روش همواره ثابت و برابر یک دلار خواهد ماند، زیرا به ازای هر واحد سکه‌ی دیجیتال، یک دلار در حساب بانکی کمپانی ارائه‌دهنده‌ی استیبل کوین وجود دارد و از آنجایی که هیچ پشتوانه‌ای روی بلاک چین نگهداری نمی‌شود، امکان هک شدن آن هم وجود ندارد. (مگر اینکه حسب بانکی هک شود که داستان جدایی دارد.)
با وجود تمام این مزیت‌ها، نکات مهمی در مورد استیبل کوین با پشتوانه‌ی فیات وجود دارد که باید نسبت به آن‌ها آگاهی داشته باشیم. این ارزها به‌صورت کاملاً متمرکز اداره می‌شوند؛ زیرا نگهداری از پشتوانه‌ی آن‌ها در یک سیستم متمرکز مثل بانک صورت می‌گیرد. همچنین پشتوانه‌ها باید به طور منظم و دوره‌ای بازدید شوند و تناسب بین موجودی سکه‌های در گردش و موجودی خزانه برقرار باشد. در نهایت اینکه نگهداری و جابه‌جایی این پول‌های پشتوانه، توسط سیستم قانون‌گذاری دولت‌ها کنترل می‌شوند که با محدودیت‌های قانونی مختلفی می‌توانند در این فرایند اختلال ایجاد کنند.
استیبل کوین با پشتوانه کریپتو
مشکل متمرکز بودن استیبل کوین‌های با پشتوانه فیات، ایده‌ی ساخت نوع جدیدی از آن‌ها را با عنوان «استیبل کوین با پشتوانه رمزارز» (Crypto-Collateralized Stablecoin) به وجود آورد. عملکرد این استیبل کوین مشابه نوع قبلی است با این تفاوت که پشتوانه‌ی آن به جای دارایی واقعی و ارز فیات، یک کریپتوکارنسی یا ارز دیجیتال دیگر است. به این ترتیب تمام سیستم می‌تواند روی یک بلاک چین قرارگرفته و به‌صورت غیرمتمرکز فعالیت کند.
اگر یک استیبل کوین با پشتوانه کریپتو با نسبت ۱:۱ با یک ارز دیجیتال مرتبط (یا Pegged) شود، دقیقاً به اندازه‌ی پشتوانه‌ی خود، نوسان خواهد داشت. پس برای جلوگیری از این اتفاق، این ارتباط به نسبت بیشتری مثل ۲:۱ یا ۳:۱ صورت می‌گیرد تا اگر پشتوانه‌ی کریپتویی دچار نوسان قیمت شدید شد، قیمت استیبل کوین مربوط به آن بتواند ثابت بماند. به همین علت به این نوع استیبل کوین، «Over Collateralized» هم گفته می‌شود. هرچه نوسانات ارز پشتوانه بیشتر باشد، باید از نسبت بزرگ‌تری برای ارتباط آن با استیبل استفاده شود تا ارزش استیبل کوین بهتر حفظ شود.
این سیستم به علت غیرمتمرکز بودن، دارای شفافیت لازم برای بررسی و رصد تراکنش‌ها و همچنین میزان موجودی پشتوانه است و هر کاربر به‌راحتی می‌تواند موارد گفته‌شده را بررسی کند. از طرف مقابل پیاده‌سازی این نوع استیبل کوین پیچیده‌تر بوده و کار با آن‌ها همچنان در زمان نوسانات شدید قیمت با ریسک همراه است و می‌توان منجر به از دست رفتن وثیقه‌ها (یا در اصطلاح لیکوئيد شدن) در پلتفرم‌های وام‌دهی شود. «DAI» اولین استیبل کوین با پشتوانه‌ی کریپتو است که توسط پلتفرم وام‌دهی «MakerDAO» ایجاد شد. «sUSD» و «RSV» استیبل کوین‌های دیگری هستند که به ترتیب به شبکه‌های «Synthetix» و «Reserve Tokens» تعلق دارند.
استیبل کوین بدون پشتوانه یا الگوریتمی
«استیبل کوین بدون پشتوانه» (Non-Collateralized Stablecoin) آخرین نوع استیبل کوین است که در سیستم آن چیزی به نام پشتوانه وجود ندارد. پس چطور کار می‌کند؟ این نوع استیبل کوین براساس مفهوم «عرضه و تقاضا» یعنی همان کاری که بانک‌های مرکزی کشورهای مختلف مدت‌هاست برای تنظیم ارزش پول ملی خود انجام می‌دهند، کار می‌کند. بانک‌های مرکزی در صورت کاهش ارزش پول، میزان عرضه و نقدینگی را کاهش می‌دهند و در زمان‌هایی که ارزش پول افزایش یابد، با افزایش عرضه باعث برگشت قیمت به محدوده‌ی مورد نظرشان می‌شوند. استیبل کوین بدون پشتوانه نیز با استفاده از قراردادهای هوشمند روی بلاک چین، قیمت را براساس تغییر در میزان سکه‌های در گردش کنترل می‌کند. این روش توسط الگوریتم‌های خودکار انجام می‌شود و به همین دلیل به آن‌ها «استیبل کوین الگوریتمی» (Algorithmic Stablecoin) هم گفته می‌شود.
الگوریتمی که در این استیبل کوین‌ها استفاده می‌شود، در مواقعی که تقاضای زیادی برای خرید وجود داشته باشد، با تولید کوین‌های جدید، میزان عرضه را افزایش می‌دهد تا قیمت بالا نرود و برعکس، در زمان عرضه‌ی زیاد، با سوزاندن مقداری از کوین‌ها، مجموع سکه‌های در گردش را کاهش می‌دهد و باعث تنظیم قیمت استیبل کوین می‌شود.
مزیت استیبل کوین الگوریتمی عدم نیاز به پشتوانه و عدم وابستگی به دیگر ارزهای دیجیتال است. این استیبل کوین‌ها به‌طور کامل غیرمتمرکز هستند و در زمانی که ارزهای فیات و یا کریپتوکارنسی‌ها دچار بحران شوند، می‌توانند بدون تأثیرگرفتن، به کار خود ادامه دهند.
استیبل کوین‌های الگوریتمی هنوز مقبولیت زیادی پیدا نکرده‌اند و با همه‌ی مزیت‌هایی که دارند، همچنان پدیده‌ای تازه و پرریسک به شمار می‌آیند. اگر کوچک‌ترین مشکلی در کد برنامه‌ی آن‌ها ایجاد شود، ممکن است تمام شبکه از بین رفته و قیمت کوین‌ها به صفر برسد و از آنجایی که هیچ پشتوانه‌ای وجود ندارد، ضررهای جبران‌ناپذیری به کاربرها وارد می‌شود. از معروف‌ترین استیبل کوین‌های الگوریتمی می‌توان به Ampleforth» (AMPL) ،«DefiDollar» (USDC)» و Empty Set Dollar» (ESD)» اشاره کرد.
مزایا و معایب استیبل کوین
مزایا
ثابت بودن قیمت استیبل کوین‌های رایج و داشتن پشتوانه‌ی دلاری باعث می‌شود کاربرها به‌راحتی به آن‌ها اعتماد و از آن‌ها استفاده کنند.
خیلی از صرافی‌ها، تنها از واحدهای پولی خاصی پشتیبانی می‌کنند و در بیشتر مواقع، امکان معامله‌ی ارزهای دیجیتال با پول فیات وجود ندارد. با کمک استیبل کوین‌ها می‌توان پول خود را در قالب ارز دیجیتال بین تمام صرافی‌ها جابه‌جا یا در انواع معاملات شرکت کرد.
با کمک استیبل کوین‌ها می‌توان تا حد زیادی از نوسانات بازار در امان ماند و همچنین محاسبات در انجام معاملات ساده‌تر می‌شود.
معایب
اطمینان از ذخیره‌ی پشتوانه‌ی استیبل کوین (مخصوصاً نوع اول) کار ساده‌ای نیست. برای مثال در مورد تتر سال‌ها این نقد وجود داشت که این کمپانی پشتوانه‌ی کافی به اندازه‌های سکه‌های در گردش ندارد. (البته اخیراً شفاف‌سازی‌هایی در این زمینه صورت گرفت که باعث کاهش نگرانی‌ها شد.)
قیمت استیبل کوین‌ها در معنای واقعی کلمه ثابت نیست و درصد خیلی کمی نوسان دارد.
خلاصه مطلب :
در این مقاله به مفهوم استیبل کوین و انواع آن پرداخته شد. این ارزهای دیجیتال با هدف تسهیل در محاسبات و معاملات ساخته شده‌اند و فعالیت در بازار ارزهای دیجیتال را کم ریسک‌تر می‌کنند. قیمت یک استیبل کوین همواره ثابت است و شبکه‌ی آن‌ها طوری طراحی‌شده که در مواقع عدم توازن در عرضه و تقاضا، کمترین تغییر در قیمت آن‌ها رخ دهد.
استیبل کوین‌ها به سه نوع با پشتوانه‌ی فیات، با پشتوانه‌ی کریپتو و بدون پشتوانه (یا الگوریتمی) تقسیم می‌شوند. USDT و TUSD نمونه‌هایی از استیبل کوین با پشتوانه‌ی فیات، sUSD، DAI و RSV با پشتوانه‌ی کریپتو و AMPL و USDC از جمله استیبل کوین‌های الگوریتمی هستند.
