در این مقاله قصد داریم شما را با دیفای که مخفف کلمه Decentralized Finance و به معنی امور مالی غیرمتمرکز می‌باشد، آشنا کنیم. تا به امروز امورمالی افراد همیشه توسط بانک‌ها، دولت‌ها، سازمان‌ها و ارگان‌ها مدیریت شده است. در واقع تمام امور مالی با حضور یک واسطه انجام گرفته است. برای مثال فرایند وام گرفتن را در نظر داشته باشید.
مثلا شما می‌خواهید وام مسکن دریافت کنید، بانک به عنوان یک واسطه از سرمایه‌ای که دارد به شما وام می‌دهد، این مبلغ از پس اندازها و سرمایه‌گذاری‌هایی که توسط دیگر افراد در بانک صورت گرفته است تامین می‌گردد. شما برای دریافت وام علاوه بر صرف زمان زیاد برای رفت و آمد باید موارد مختلفی را به عنوان ضمانت تهیه نمایید. اگر کارمند بانک آن روز سر کیف نباشد امضا کردن مدارک شما را به فردا موکول می‌کند. مدیریت به غیر از مدارک خواسته شده قبلی چندین مورد دیگر هم اضافه می‌کند که باید دوباره برای تهیه آن‌ها زمان بگذارید و هزاران مشکل دیگر که بر سر راهتان قرار می‌گیرد.
تقریبا همه‌ی ما تا به امروز به نحوی با فرایند وام گیری سر و کار داشته‌ایم و لمس کردن مشکلات آن برایمان چندان سخت نیست. حالا فرض کنید بانک را از این وسط حذف کنیم. شما و فرد سرمایه‌گذار مستقیما و بدون واسطه با یکدیگر در ارتباط هستید و تمام شرایط وام گرفتن واضح، ثابت و غیر قابل تغییر است. زمانیکه این شرایط از سمت طرفین برقرار شود، مبلغ وام به حساب شما واریز می‌گردد و این عملیات غیر قابل تغییر است.
دیفای DeFi دقیقا با حذف کردن واسطه‌ها و غیر متمرکز کردن امور مالی چنین عملیات‌هایی را انجام می‌دهد. در واقع دیفای یک اکوسیستم غیر متمرکز است که پروژه‌های مختلف و زیادی روی آن اجرا می‌شوند، مثلا وام گرفتن و وام دادن یکی از همین پروژه‌هاست.
در ادامه متوجه می‌شوید که سیستم امور مالی غیر متمرکز یا همان دیفای چگونه کار می‌کند.
نحوه کار دیفای
خوب است قبل از هرچیز مقاله “Smart Contract یا قرارداد هوشمند چیست؟” را بخوانید و با مکانیزم قراردادهای هوشمند آشنا شوید. بنیاد و پایه ی پروژه‌های دیفای DeFi قراداد‌های هوشمند هستند.
قراردادهای هوشمند بر روی بستر بلاکچین قابل اجرا هستند و هم اکنون بلاکچین اتریوم از نظر سرعت و کارایی بهترین گزینه انتخابی است. قراردادهای هوشمند کدهای برنامه نویسی شده‌ای هستند که بر روی بلاکچین ثبت گشته و غیر قابل تغییر و دستکاری می‌باشند. در واقع یک زنجیره از کد که پشت سرهم شروط قرارداد را به اجرا در می‌آورند.
از بین این قراردادها آن‌هایی که به امور مالی مربوط باشند جزء پروژه‌های دیفای به حساب می‌آیند. امروز سه گروه از پروژه‌های دیفای شناخته‌شده‌تر و دارای محبوبیت بیشتری می‌باشند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
وام دادن و وام گرفتن
در این حوزه 4 پلتفرم Compound، SALT، ETHLend و nexo دارای بیشترین محبوبیت در بین کاربران می‌باشند. به این صورت که سرمایه‌گذاران می‌توانند مبلغی کریپتوکارنسی را به وام گیرنده بدهند و در ازای این سرمایه‌گذاری درصدی سود دریافت نمایند. برای ضمانت هم مقداری کریپتوکارنسی در پلتفرم بلوکه می‌شود. سرعت دریافت مبلغ در این سیستم‌ها بالاست. نیاز به اعتماد به شخص سوم کاملا از بین می‌رود و تمام امور شفاف و واضح روی بلاکچین برای همه قابل مشاهده است.
صرافی‌های غیر متمرکز
در صرافی‌های غیر متمرکز کاربران بدون واسطه و از کیف پول شخصی خرید و فروش را انجام می‌دهند. خطراتی که کاربران صرافی‌های متمرکز را تهدید می‌کند این است که صرافی هک شود، قاعدتا پول‌هایی که در این صرافی‌ها هستند دزدیده خواهند شد. صرافی به دلایل مختلف مثل تحریم‌ها از ارائه خدمات به برخی کاربران خود داری کند که باعث بلوکه شدن دارایی‌ها می‌شود. عملا دارایی‌هایی که در صرافی‌های دیجیتال است تحت کنترل آن بوده و اتفاقات مختلفی می‌توند برای آن‌ها پیش آید.
ولی در صرافی‌های غیرمتمرکز دارایی درون کیف پول خود فرد بوده و مدیریت و حفظ امنیت آن به دوش خود کاربر می‌باشد. البته هزینه تراکنش‌ها نیز در صرافی‌های غیر متمرکز پایین تر است. از بهترین و محبوبترین صرافی‌های غیر متمرکز AIRSWAP، Marble، IDEX و Uniswap را میتوان نام برد.
خدمات و امور بانکی و مالی
از جمله خدمات بانکی دیفای DeFi میتوان به صدور بیمه نامه، ثبت رهن و وثیقه و صدور استیبل کوین‌ها اشاره کرد. استیبل کوین‌ها مانند تتر دارای مبلغ نسبتا ثابتی هستند و در دنیای رمزارزها نقش بسیار مهمی‌را ایفا می‌کنند، که در مقاله ” تتر Tether چیست و چه جایگاهی در ترید دارد ” بهتر می‌توانید با آن آشنا شوید. بزرگ ترین ویژگی دیفای در تمام خدمت آن حذف واسطه‌هاست.
مزایای پروژه‌های دیفای
- امکان دسترسی جهانی و بدون محدودیت برای تمام افراد
- حذف واسطه‌ها و دلال‌ها
- شفافیت در معاملات و تراکنش‌ها
- بالا بودن امنیت و حریم خصوصی سرمایه‌گذاران
- پایین تر بودن هزینه تراکنش برای معاملات بین المللی
موانع و مشکلات دیفای چیست؟
پروژه‌های دیفای روی بلاکچین اجرا می‌شوند، به همین دلیل نسبت به نمونه‌های متمرکز سرعت کمتری دارند. هم اکنون بلاکچین اتریوم تقریبا 14 تراکنش را در هر ثانیه پردازش می‌کند.
متاسفانه پروژه‌های دیفای هنوز نتوانسته اند تجربه کاربری قوی داشته باشند. یعنی استفاده کردن از پروژه‌های دیفای DeFi برای افراد غیر حرفه ای چندان کار راحتی نیست. همچنین نرم افزارهای موبایل در این ضمینه چندان توسعه نیافته اند.
در صورت بروز خطا در برنامه نویسی و یا هنگام استفاده کاربر این خطا قابل برگشت و جبران پذیر نخواهد بود زیرا کدهای پروژه دیفای روی بلاکچین ثبت شده و تغییر ناپذیر هستند و در صورت وجود باگ یا مشکل نمی‌توان آن را برطرف نمود. همچنین در صورت بروز اشتباه از طرف کاربر باز هم اطلاعات روی بلاکچین ثبت شده و تغییر ناپذیر هستند. مثلا اگر اشتباها مبلغی به کیف پول شخص ناشناسی بفرستید دیگر نخواهید توانست این تراکنش را برگردانید.
سخن پایانی
با توسعه و پیشرفت هرچه بیشتر پروژه‌های دیفای و افزایش آگاهی افراد نسبت به آن‌ها رسیدن به یک دنیای ایده آل قابل تصور تر می‌شود. دنیای که بانک‌ها، شرکت‌های بیمه، دولت‌ها و سایر ارگان‌ها قدرت‌های مطلق نیستند.
